امر معلوم
فعل امر از مضارع گرفته مىشود البته نه اینچنین که صیغه اول آن از مضارع و بقیه صیغهها از صیغه اول بلکه هر کدام از صیغههاى آن از همان صیغه مضارع گرفته مىشود شش صیغه غائب و دو صیغه متکلم با درآوردن لام امر بر سر مضارع ساخته مىشود و شش صیغه مخاطب با تغییر خاصى در صیغه مضارع لذا آن هشت صیغه را امر بلام یا امر غائب و متکلم و این شش صیغه را امر به صیغه یا امر حاضر مىنامند .
صیغهها براى ساختن صیغههاى غائب و متکلم امر لام مکسورى را که به آن لام امر گویند در اول صیغههاى مضارع درآورده علامت رفع را از آخر آن مىاندازیم و براى ساختن صیغههاى مخاطب آن اولا از اول هر کدام از صیغههاى مضارع مخاطب حرف مضارع را مىاندازیم ثانیا اگر ما بعد حرف مضارع متحرک بود از همانجا امر را بنا مىکنیم و دیگر احتیاج به زیاد کردن چیزى نیست و اگر ساکن بود همزه متحرکى در اول آن مىآوریم ثالثا اگر عین الفعل مضموم بود همزه را مضموم و الا همزه را مکسور مىآوریم رابعا علامت رفع را از آخر صیغه مىاندازیم .
بنا بر این صرف صیغههاى امر از یفعل چنین است لیفعل لیفعلا لیفعلوا لتفعل لتفعلا لیفعلن افعل افعلا افعلوا افعلى افعلا افعلن لافعل لنفعل
و از یفعل چنین است لیفعل لیفعلا لیفعلوا...
افعل افعلا افعلوا...
لافعل لنفعل و از یفعل چنین است لیفعل لیفعلا لیفعلوا...
افعل افعلا افعلوا...
لافعل لنفعل دو نکته 1 لام امر را چون بعد از واو یا فاء یا ثم قرار گیرد مىتوانیم ساکن کنیم مانند
و لتنظر نفس ما قدمت لغد فلیعبدوا رب هذا البیتثم لیقضوا تفثهم و لیوفوا نذورهم و لیطوفوا بالبیت العتیق
قرآن مجید.
2 -همزه امر همزه وصل است یعنى چون صیغه امر در اثناء کلام واقع شود همزه در تلفظ ساقط مىشود و ما قبل آن به ما بعد وصل مىگردد مانندثم ارجع البصر کرتین4 الملک .
ضمائر کیفیت ضمائر فعل امر مانند مضارع است و نیز ضمائر سائر افعال یعنى ثلاثى مزید معلوم رباعى مجرد معلوم رباعى مزید معلوم و مجهول تمام این افعال مانند ضمائر ثلاثى مجرد معلوم است ماضى مانند ماضى مضارع و امر مانند مضارع البته روشن است که ضمیر در فعل معلوم ضمیر فاعل و در فعل مجهول ضمیر نائب فاعل مىباشد
پرسش و تمرین
1 - فعل امر را تعریف کنید.
2 -کیفیت اشتقاق امر از مضارع را بیان کنید.
3 -قاعده ساختن امر غائب و امر حاضر را بیان کنید .
امر صیغههاى زیر چیست یذهب یعلمون نعلم اذهب تذهبین تذهبان یذهبان یعلمن تعلمن تذهب تعلم.
5 -امر یقرء یکتب یصبر را صرف نموده صیغههاى 9 6 5 2 14 13 7 4 1 آنها امرها را معنى کنید.
6 -در سور آخر قرآن مجید ده فعل امر حاضر را که همزه آن ساقط شده باشد پیدا کنید.
7 -کیفیت ضمائر فعل امر را بیان کنید.
8 -ضمائر زیر در چه صیغههایى از مضارع و امر بکار مىروند ا ن ى هو انا نحن.
9 -در صیغههاى زیر از مضارع و امر چه ضمیرى بکار مىرود و بارز است یا مستتر 14 13 12 5 4 3 2
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
