فصل 2 مضارع معلوم
مضارع معلوم ثلاثى مجرد از ماضى آن گرفته مىشود بدین طریق ابتدا یک یاء مفتوحه ی بر سر ماضى صیغه اول ماضى درآورده سپس فاء الفعل را ساکن و لام الفعل را مضموم مىکنیم حرکت عین الفعل مضارع نیز سماعى است و ممکن است مفتوح یا مکسور و یا مضموم باشد .
بنا بر این مضارع ثلاثى مجرد معلوم نیز سه وزن دارد یفعل یفعل یفعل مانند ذهب یذهب دارد مىرود یا خواهد رفت ضرب یضرب دارد مىزند یا خواهد زد قتل یقتل دارد مىکشد یا خواهد کشت .
صیغهها هر کدام از سه وزن فوق صیغه اول مضارع است و 13 صیغه دیگر را از صیغه اول مىگیریم بدین طریق .
صیغه دوم با اضافه کردن الف و نون مکسوره ان به آخر صیغه اول و مفتوح کردن لام الفعل یفعل یفعلان .
صیغه سوم با اضافه کردن واو و نون مفتوحه ون به آخر صیغه اول یفعل یفعلون .
صیغه چهارم با تبدیل یاء حرف مضارع به تاء یفعل تفعل .
صیغه پنجم با تبدیل یاء به تاء و مفتوح کردن لام الفعل و اضافه کردن الف و نون مکسوره ان به آخر آن یفعل تفعلان .
صیغه ششم با ساکن کردن لام الفعل و اضافه کردن یک نون مفتوحه ن به آخر آن یفعل یفعلن .
صیغه هفتم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء یفعل تفعل .
صیغه هشتم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء و مفتوح کردن لام الفعل و اضافه کردن الف و نون مکسوره ان به آخر آن یفعل تفعلان .
صیغه نهم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء و اضافه کردن واو و نون مفتوحه ون به آخر آن یفعل تفعلون .
صیغه دهم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء و مکسور کردن لام الفعل و اضافه کردن یاء و نون مفتوحه ین به آخر آن یفعل تفعلین .
صیغه یازدهم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء و مفتوح کردن لام الفعل و
اضافه کردن الف و نون مکسوره ان به آخر آن یفعل تفعلان .
صیغه دوازدهم با تبدیل یاء صیغه اول به تاء و ساکن کردن لام الفعل و اضافه کردن یک نون مفتوح ن به آخر آن یفعل تفعلن .
صیغه سیزدهم با تبدیل یاء صیغه اول به همزه یفعل افعل .
صیغه چهاردهم با تبدیل یاء صیغه اول به نون یفعل نفعل .
وجه کنید یاء تاء همزه و نون حروف اتین را که در اول صیغههاى مضارع قرار دارند حروف مضارعه یا علامت فعل مضارع مىنامند این حروف در مضارعى که ماضى آن چهار حرفى باشد مضموم و در مضارعى که ماضى آن کمتر از چهار حرفى یا بیشتر از آن باشد مفتوح مىباشند بنا بر آنچه گذشت صرف مضارع ثلاثى مجرد معلوم چنین است .
یفعل یفعلان یفعلون تفعل تفعلان یفعلن تفعل تفعلان تفعلون تفعلین تفعلان تفعلن افعل نفعل .
و همچنین است صرف صیغههاى دو وزن دیگر یفعل و یفعل .
ضمائر الف در تثنیهها واو در جمعهاى مذکر نون در جمعهاى مؤنث یاء در مفرد مؤنث مخاطب ضمائر بارز فاعل است در صیغههاى 14 13 7 4 1 ضمیر فاعل مستتر است در صیغه 1 هو در صیغه 4 هى در صیغه 7 انت در صیغه 13 انا و در صیغه 14 نحن .
توجه کنید در فعل مضارع دو صیغه جمع مؤنث مبنى و بقیه صیغهها معرب است صیغههاى معرب بخودى خود مرفوع مىباشند علامت رفع در صیغههاى 13 7 4 1 و 14 ضمه لام الفعل و در تثنیهها جمعهاى مذکر و مفرد مؤنث مخاطب نون آخر صیغه است که به آن نون عوض رفع مىگویند .
در دو صیغه جمع مؤنث 6 و 12 نون مفتوحه ضمیر است نه علامت رفع
پرسش و تمرین
1 فعل مضارع را تعریف کنید.
2 -مضارع ثلاثى مجرد معلوم چند وزن دارد چرا.
3 -مضارع ثلاثى مجرد معلوم از چه گرفته مىشود و چگونه.
4 -صیغههاى زیر چگونه ساخته مىشوند 5. 11 8 12 6 14 13 7 4 1 نام صیغههاى تمرین فوق چیست.
6 -مضارعهاى زیر را صرف کنید یعمل یحسد یقذف یشرف یکتب یقرء یصبر.
7 -صیغههاى زیر را از یعلم معنى کنید 8. 10 3 11 8 5 2 14 13 7 4 1 کیفیت ضمائر فعل مضارع را توضیح دهید.
9 -حروف مضارعه و حرکت آنها در مضارع ثلاثى مجرد معلوم و کیفیت وقوع آنها را بیان کنید.
10 -اعراب و علامت رفع در صیغههاى مضارع به چه کیفیت است.
11 -در چه صیغههایى از مضارع لام الفعل ساکن است و جامع بین این صیغهها چیست
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
